Endometrium Kanseri ( Rahim Kanseri ) Risk Faktörleri, Tanı ve Tedavi
Giriş
Endometrium kanseri, uterusun iç tabakasını oluşturan endometriumu etkileyen malign bir tümördür. Kadın üreme sisteminde en sık görülen kanser türlerinden biri olan endometrium kanseri, genellikle menopoz sonrası kadınlarda ortaya çıkar. Erken tanı sayesinde oldukça iyi bir prognoza sahiptir.
Risk Faktörleri
Endometrium kanserinin gelişiminde genetik, hormonal ve çevresel faktörlerin rolü büyüktür. Başlıca risk faktörleri şunlardır:
- Obezite: Artan vücut kitle indeksi östrojen seviyelerini yükseltir ve endometriyal hücrelerin aşırı çoğalmasına neden olabilir.
- Hormon Tedavisi: Östrojen içeren ancak progesteron eklenmemiş hormon tedavisi, kanser riskini artırabilir.
- Menstrüel Geçmiş: Erken menarş (ilk adet) ve geç menopoz gibi uzun süreli östrojen maruziyeti durumlarında risk artar.
- Aile Öyküsü: Lynch sendromu gibi genetik predispozisyonlar endometrium kanseri riskini artırır.
- Diğer Faktörler: Polikistik over sendromu (PCOS), hipertansiyon ve diyabet gibi durumlar da risk faktörleri arasında sayılır.
Belirtiler
Endometrium kanseri genellikle erken evrede belirti verir, bu da erken tanıyı kolaylaştırır. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Menopoz sonrası kanama
- Adet düzensizlikleri
- Pelvik ağrı
- Vajinal akıntıda değişiklik
Tanı
Tanı süreci genellikle ayrıntılı bir anamnez ve fizik muayene ile başlar. Bunu takiben aşağıdaki yöntemler kullanılır:
- Transvajinal Ultrasonografi: Endometriyal kalınlık değerlendirilir.
- Endometriyal Biyopsi: Kesin tanı için altın standarttır.
- Histeroskopi: Biyopsi ile birlikte görsel inceleme yapılabilir.
- Görüntüleme Yöntemleri: MRI ve BT, hastalığın yayılımını değerlendirmek için kullanılır.
Tedavi
Tedavi planı hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve bireysel tercihlere göre belirlenir:
- Cerrahi: Histerektomi ve bilateral salpingo-ooferektomi, ilk tedavi yöntemidir.
- Radyoterapi: Cerrahiden sonra veya cerrahi yapılamıyorsa uygulanabilir.
- Kemoterapi: İleri evrelerde veya nüks eden hastalıkta kullanılır.
- Hormon Tedavisi: Progesteron tedavisi, düşük dereceli tümörlerde ve çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalarda bir seçenek olabilir.
Prognoz ve İzlem
Erken evrede teşhis edilen endometrium kanseri hastalarının 5 yıllık sağkalım oranı %90’ın üzerindedir. Ancak ileri evrelerde bu oran belirgin şekilde düşer. Tedavi sonrası düzenli takip, nükslerin erken tespiti için önemlidir.
Sonuç
Endometrium kanseri, erken tanı ve etkili tedaviyle büyük ölçüde kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Risk faktörlerinin farkında olunması, düzenli jinekolojik kontroller ve erken belirtilerin göz ardı edilmemesi, kadınların sağlığını korumada kritik öneme sahiptir.
Endometrium Kanserinde Tedavi Yaklaşımları
Endometrium kanseri tedavisi; hastalığın evresine, tümörün derecesine (grade), hastanın genel sağlık durumuna ve bireysel tercihine göre planlanır. Tedavi modaliteleri genellikle cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ve hormonal tedavi şeklindedir. Aşağıda bu yöntemler detaylı şekilde açıklanmıştır:
1. Cerrahi Tedavi
Cerrahi, endometrium kanserinin tedavisinde genellikle ilk basamaktır. Amaç, tümörün tamamen çıkarılması ve hastalığın evresinin belirlenmesidir.
- Total Abdominal Histerektomi ve Bilateral Salpingo-Ooferektomi (TAH-BSO):
Rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin çıkarılması işlemidir. Çoğu erken evre endometrium kanserinde standart tedavi yöntemidir. - Pelvik ve Paraaortik Lenfadenektomi:
Kanserin lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için pelvik ve paraaortik lenf nodlarının çıkarılması önerilebilir. Özellikle yüksek riskli hastalarda uygulanır. - Sentinel Lenf Düğümü Biyopsisi:
Daha az invaziv bir yöntemdir. Kanserin lenf bezlerine yayılımını değerlendirmek için tercih edilir ve morbiditeyi azaltır. - Minimal İnvaziv Cerrahi (Laparoskopik veya Robotik Cerrahi):
Minimal invaziv yöntemler, daha az postoperatif ağrı ve daha hızlı iyileşme sağladığı için sıkça tercih edilir.
2. Radyoterapi
Radyoterapi, cerrahi sonrasında veya cerrahinin uygun olmadığı hastalarda kullanılabilir. İki temel türü vardır:
- Brakiterapi:
Radyoaktif kaynak, doğrudan vajinal kubbeye yerleştirilir. Daha sınırlı bir alanı hedef alır ve yan etkileri genellikle daha azdır. - Eksternal Radyoterapi:
Pelvik bölgeye dışarıdan ışın tedavisi uygulanır. Genellikle tümörün lenf nodlarına veya çevre dokulara yayıldığı durumlarda tercih edilir.
Radyoterapi genellikle cerrahi sonrası lokal nüks riskini azaltmak için kullanılır.
3. Kemoterapi
Kemoterapi, ileri evre veya nüks eden endometrium kanserinde uygulanır. Genellikle radyoterapiyle birlikte veya tek başına kullanılır.
- İlk Seçenek İlaçlar:
- Karboplatin ve Paklitaksel kombinasyonu: En sık tercih edilen rejimdir.
- Doksorubisin, Sisplatin gibi ilaçlar da alternatif olarak kullanılabilir.
- Yan Etkiler: Kemoterapi bulantı, halsizlik, saç dökülmesi ve bağışıklık sisteminde zayıflama gibi yan etkilere neden olabilir.
4. Hormon Tedavisi
Hormon tedavisi, özellikle progesteron reseptör pozitif, düşük dereceli ve yavaş büyüyen tümörlerde kullanılabilir. Çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalar için de bir seçenek sunar.
- Progestin Tedavisi:
- Megestrol asetat veya Medroksiprogesteron asetat kullanılır.
- Oral, enjeksiyon veya rahim içine yerleştirilen hormon salan cihazlar (örneğin, levonorgestrel salan RİA) şeklinde uygulanabilir.
- Aromataz İnhibitörleri:
Özellikle menopoz sonrası hastalarda östrojen üretimini azaltarak etkili olabilir.
5. İmmünoterapi ve Hedefe Yönelik Tedaviler
Son yıllarda immünoterapiler ve hedefe yönelik tedaviler, ileri evre veya tedaviye dirençli endometrium kanseri için yeni umutlar sunmaktadır:
- PD-1/PD-L1 İnhibitörleri:
- Pembrolizumab gibi immünoterapiler, özellikle mikrosatellit instabilitesi (MSI) yüksek tümörlerde etkili olabilir.
- Hedefe Yönelik Tedaviler:
- Lenvatinib (bir tirozin kinaz inhibitörü), immünoterapiyle kombinasyon halinde kullanıldığında etkinlik gösterir.
6. Fertilite Koruma Amaçlı Tedavi
Çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalarda erken evre, düşük dereceli tümörlerde konservatif yaklaşımlar düşünülebilir.
- Sadece progestin tedavisi uygulanarak tümör baskılanabilir.
- Bu hastalar sıkı bir şekilde takip edilmeli ve tedavi sonrası doğum gerçekleştikten sonra histerektomi düşünülmelidir.
7. Palyatif Tedavi
İleri evre hastalıkta ağrının kontrolü, semptom yönetimi ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik palyatif tedavi yaklaşımları önemlidir.
Tedavi Seçiminin Belirlenmesi
Endometrium kanserinde tedavi multidisipliner bir ekip tarafından planlanmalıdır. Cerrahi, onkolojik, radyolojik ve patolojik bulgular ışığında bireysel bir yaklaşım benimsenir. Hastanın genel sağlık durumu ve yaşam kalitesi tedavide daima ön planda tutulmalıdır.
